Vlak voor kerst schreef ik een column over Maxime uit Wormhout in het noordwesten van Frankrijk. Maxime is ex-boer, 89 jaren oud, nooit getrouwd en altijd op de boerderij van zijn ouders blijven wonen. Hij is de laatst overgeblevene van het gezin, dat tien kinders telde.

De column ging over het uitstervende Vlaamse dialect van Noordwest-Frankrijk en de prachtige interviewserie met de laatste sprekers van Mark Ingelaere op YouTube. Ik nam zijn bezoek aan en gesprek met Maxime als voorbeeld.

Het gesprek van Mark en Maxime maakt indruk. Maxime is het soort oer-plattelander dat zo’n beetje half langs de wereld heen leeft. Eenvoudig, een beetje uit de mode en in een eigen tempo. Zulke oer-plattelanders (type koken op een petroleumstel, tochtig huis, duurzame zij het ietwat mottige garderobe) kennen we allemaal wel. Of kenden; het worden er rap minder en er komen geen nieuwe meer bij.

De oude Maxime op zijn voorvaderlijk hof, in een leeg huis vol herinneringen, pratend in een taal die om hem heen in Frankrijk geen mens meer verstaat, de laatste van al zijn broers en zusters en dat allemaal vlak voor kerst. Ik dacht ik doe een oproep: stuurt dien mens een nieuwjaarsgroet.

Gister kwam die post aan bij Maxime in Frankrijk. De onvermoeibare Mark Ingelaere is gister bij hem langs gegaan op zijn boerderij Nieuw Kapelhof (in Frankrijk he) om bijna honderd nieuwjaarskaarten af te geven.

Mark heeft het bezoek gefilmd. In het eerste deel van zijn filmpje zien we de boerderij en Maxime en horen we mijn audioboodschap, die ik in een impuls had opgenomen en doorgestuurd. Je hoort me falen in twee talen: steenkolenfrans en een gelegenheidsmix van Nederlands, Zeeuws en mijn interpretatie van het Frans-Vlaams. Ik kan er niet naar luisteren.

Het tweede deel is een gesprek met Maxime, die eerst niet goed lijkt te weten wat hij met de stapel karton aan moet. Maar dan blijkt hij de kaarten onverwacht te kunnen lezen. Onverwacht, want de laatste eeuw is het Frans-Vlaams alleen een spreektaal. Niemand leerde erin lezen of schrijven. Sterker nog, op school was het verboden ‘Vlaemsch te klappen’; net zoals het op veel Zeeuwse scholen ooit verboden was Zeeuws te praten. Daar kon je zelfs straf voor krijgen.

Maar Maxime komt er toch uit: “Zalig nieuwjaar, ah ja, da versta ik”. Hij pikt er een kaart met een trekpaard uit. Die kaart viel me ook al op; hij komt van de Thoolse oud-journalist Arie de Viet. Maxime heeft zelf altijd met paarden gewerkt en nooit geen trekker gehad. Hij lacht. “Kiek, ‘t is mee een paerd op!”

Namens Maxime, Mark en mij: bedankt en merci.

Terug